ΖΑΚΡΟΣ

Η τέχνη αναδεικνύει τον τόπο ή ο τόπος την τέχνη;
 

Δύσκολο να το ξεχωρίσει κανείς μέχρι να επισκεφθεί αυτόν τον μαγευτικό και ιστορικό τόπο της Ζάκρου, όπου μια χούφτα γης φιλοξένησε περάσματα πολλών πολιτισμών. Στον μικρό της κολπίσκο βρέθηκε ασύλητο το τέταρτο μινωικό ανάκτορο και έφερε στην επιφάνεια έναν χαμένο κόσμο, του οποίου παιδιά είμαστε όλοι.
 

Εκεί φιλοξενήθηκε ο καλλιτέχνης και εκείνος την φιλοτέχνησε με το έργο του, αφηγούμενος με έναν μοναδικό διεισδυτικό και ποιητικό ύφος, τα χρονικά της Ζάκρου. Καθώς δεν πρόκειται για μια ταινία αμιγώς αρχαιολογική, ούτε αμιγώς ιστορική ή λαογραφική. Αλλά όπως συγκλονιστικά την περιγράφει ο ίδιος ο  Φίλιππος Κουτσαφτής, «είναι μια ταινία καμωμένη από θραύσματα».
 

Και μας συμπαρασύρει τούτη η έκφραση σε ένα συνειρμικό ανάλογο, ότι κάπως έτσι είναι και η ζωή μας. Η λειτουργία της μνήμης επιτρέπει να αναδυθούν στην επιφάνεια μόνον τα θραύσματα που εμπεριέχουν το ουσιώδες. Μικρές ή μεγάλες, σημαντικές στιγμές που μας στιγμάτισαν και μας καθόρισαν. Φαινομενικά το θραύσμα αναπαριστά την έλλειψη, μια αποσπασματική πραγματικότητα, αλλά ως κομμάτι ενός συνόλου, δεν παύει να διατηρεί το σημάδι του όλου. Η εκπλήρωση της ολικής του εικόνας, θα γίνει μέσω της ιχνηλάτησης του, έχοντας ως πυξίδα την νοηματοδότηση που θα του δωθεί. Έτσι, θραύσματα χρόνου, τόπων και ψυχών που άφησαν εντός μας τα αποτυπώματά τους, μετατρέπονται σε νήματα που υφαίνουν ολόκληρο το αφήγημα της ζωής μας, όταν εγείρουν τον λόγο, αφυπνίσουν τα ανείπωτα και μαρτυρήσουν τη σημασία της ιστορικότητας τους.
 

Αυτό επιτυγχάνει και το ντοκιμαντέρ, όπου μέσα από τα αρχαία θραύσματα, αναδεικνύεται σταδιακά το «όλον», του χρόνου, του κόσμου και της ιστορίας του.  Τα ασύλητα ευρήματα κατασκευάζουν την ιστορία καθώς μαρτυρούν πως οι άνθρωποι του μινωικού κόσμου αναγκάστηκαν από κάποια φυσικά φαινόμενα να εγκαταλείψουν ξαφνικά τον τόπο τους και όλα τα υπάρχοντά τους, με την ελπίδα ότι μια μέρα θα ξαναεπιστρέψουν. Και όμως…αντί εκείνων, ήρθαν οι αιώνες να σκεπάσουν τα υπάρχοντά τους και να τα κάνουν θραύσματα, που βρέθηκαν 3,500 χιλιάδες χρόνια μετά, με την ανασκαφή του Έλληνα αρχαιολόγου Νικολάου Πλάτωνος.
 

Τελούσαν εν αναμονή της ανακάλυψης τους και της αποκάλυψης νοήματος τους.
 

Μήπως κάπως έτσι δεν τελούν και τα μνημονικά μας ίχνη; Όλο το λησμονημένο ψυχικό μας υλικό δεν καταστρέφεται, αλλά μόνο απωθείται και τελεί εν αναμονή της αδιατύπωτης αλήθειας του.
 

Αρχαία θραύσματα λοιπόν…που γίνονται συνδέσεις ενθύμησης του παρελθόντος, σύνθεσης νοήματος στο παρόν και υπενθύμισης της συνέχειας του μέλλοντος, μέσα από την πολιτιστική κληρονομιά που αφήνουν. Ακριβώς όπως τα ψυχικά μας θραύσματα. Προέρχονται από το παρελθόν, γεφυρώνουν το παρόν και μεταβιβάζονται συνειδητά ή ασυνείδητα στις επόμενες γενιές μας.
 

Αυτό με τρόπο μυστικό και αθόρυβο υποδηλώνει και η Ζάκρος ως σημείο στον χάρτη. Είναι ο τόπος ανακαλύψεων που ενώνει το παρελθόν με το παρόν, προσβλέποντας στο μέλλον, αφού ατενίζει την ανατολή, ως το ανατολικό άκρο της Κρήτης, απεικονίζοντας το καλωσόρισμα της κάθε καινούριας ημέρας.